Spis Treści

TOM I Spis ilustracji Spis map i planów Przedmowa do trzeciego wydania Przedmowa do drugiego wydania CZĘŚĆ I ITALIA PRZED RZYMIANAMI Rozdział I Środowisko geograficzne dziejów rzymskich 1. Region śródziemnomorski 2. Italia Rozdział II Najdawniejsi mieszkańcy Italii 1. Człowiek epoki kamiennej 2. Człowiek epoki brązu 3. Epoka żelaza i „willanowiańczycy" 4. Ludy i języki Italii Rozdział III Grecy i Etruskowie w archaicznej Italii 1. Grecy 2. Kim byli Etruskowie? 3. Cywilizacja etruska 4. Ekspansja etruska CZĘŚĆ II PODBÓJ ITALII PRZEZ RZYMIAN Rozdział IV Lacjum i Rzym 1. Geografia Lacjum 2. Najdawniejsze dzieje Lacjum 3. Rzym. Położenie miasta 4. Początki Rzymu wedle tradycji 5. Początki Rzymu: od wioski do miasta Rozdział V Rzym w czasach królewskich 1. Królowie i tradycja 2. Miasto (Urbs) 3. Życie gospodarcze w okresie królewskim 4. Pierwotna religia Rzymian 5. Podziały społeczne i polityczne 6. Monarchia 7. Ewolucja organizacji wojska i instytucji politycznych 8. Rzym i jego sąsiedzi 9. Zmierzch panowania Etrusków w Rzymie Rozdział VI Źródła do wczesnych dziejów Rzymu 1. Świadectwa pisane 2. Tradycja ustna 3. Źródła literackie Rozdział VII Konflikt stanów. Pierwszy etap 1. Początki ustroju republikańskiego 2. Stosunki gospodarcze 3. Plebejska organizacja antypatrycjuszowska 4. Kodeks XII Tablic 5. Poprawa sytuacji plebejuszy Rozdział VIII Wojny wczesnej Republiki 1. Rzym i Lacjum 2. Sabinowie, Ekwowie i Wolskowie 3. Podbój Wejów 4. Oblężenie Rzymu przez Galów Rozdział IX Konflikt stanów. Drugi etap 1. Ponowny wybuch waśni po wojnie galijskiej 2. Ustawodawstwo gospodarcze 3. Sukcesy plebejuszy 4. Arystokracja pafrycjuszowsko-plebejska 5. Nowy ustrój państwa 6. Podsumowanie Rozdział X Wojny z Latynami, Samnitami i Pyrrusem 1. Supremacja Rzymu w Italii środkowej 2. Sabelowie mówiący po oskijsku 3. Pierwsza wojna samnicka i wielka wojna latyńska 4. Druga wojna samnicka 5. Trzecia wojna samnicka 6. Wojna z Tarentem i Pyrrusem Rozdział XI Państwo rzymskie w III wieku p.n.e. 1. Ustrój rzymski: wady 2. Zasady działania ustroju rzymskiego 3. Podbój Italii 4. Polityczna organizacja Italii 5. Sytuacja gospodarcza Rzymu i Italii 6. Architektura i sztuka 7. Życie społeczne i religijne 8. Początki literatury rzymskiej CZĘŚĆ III PODBÓJ ŚWIATA ŚRÓDZIEMNOMORSKIEGO Rozdział XII Pierwsza wojna punicka i podbój Italii północnej 1. Źródła 2. Państwo kartagińskie 3. Sprawa Messany 4. Nowe cele wojenne Rzymu 5. Inwazja na Afrykę 6. Drugi etap działań na Sycylii 7. Pierwsza wojna punicka. Wnioski 8. Zdobycie Sardynii i Korsyki 9. Ostatnia inwazja galijska 10. Wojny iliryjskie Rozdział XIII Druga wojna punicka 1. Podboje kartagińskie w Hiszpanii 2. Zatarg o Sagunt 3. Najazd Hannibala na Italię. Kanny 4. Rzym po klęsce pod Pannami 5. Przebieg wojny w Italii po bitwie pod Kannami 6. Wojna w Grecji i na Sycylii 7. Seypionowie w Hiszpanii 8. Wojna w Afryce 9. Podsumowanie Rozdział XIV Podboje w zachodniej strefie Morza Śródziemnego 1. Ekspansja terytorialna Rzymu 2. Podbój Galii Przedalpejskiej 3. Wojny liguryjskie 4. Wojny hiszpańskie w latach 197—179 p.n.e. 5. Wojny hiszpańskie w latach 154—133 p.n.e. 6. Rzym, Kartagina i Numidia 7. Trzecia wojna punicka Rozdział XV Wojny macedońskie 1. Najdawniejsze kontakty Rzymu z Grecją 2. Pierwsza wojna macedońska 3. Kwestia Pergamonu i Rodos 4. Druga wojna macedońska 5. Antioch III i Etolowie 6. Trzecia wojna macedońska 7. Czwarta wojna macedońska 8. Rzym i Grecja Rozdział XVI Wojny Rzymu w Azji w II stuleciu 1. Geneza wojny z Antiochem 2. Pierwsza kampania rzymska w Azji 3. Rzym wkracza na azjatycką scenę polityczną 4. Rzymianie w Azji Mniejszej (do 129 roku p.n.e.) 5. Stosunki z Syrią i Egiptem Rozdział XVII Administracja prowincjonalna 1. Klienci Rzymu 2. Sytuacja prawna ludności prowincji 3. Namiestnicy prowincji 4. Służba wojskowa i system podatkowy w prowincjach 5. Wady rzymskiej administracji prowincjonalnej 6. Próby reform Rozdział XVIII Polityka wewnętrzna w II stuleciu 1. Zgromadzenie ludowe 2. Nowa arystokracja 3. Ugrupowania polityczne w Rzymie 4. Władza wykonawcza 5. Reformy wymiaru sprawiedliwości 6. Administracja finansowa 7. Rzym 8. Italia 9. Sprawy zagraniczne. Armia Rozdział XIX Społeczeństwo rzymskie w II stuleciu 1. Rolnictwo 2. Praca niewolnicza w rolnictwie 3. Wytwórczość i handel 4. Życie prywatne Rzymian 5. Stolica 6. Sztuka rzymska i italska 7. Wczesna poezja łacińska 8. Początki prozy literackiej 9. Nauka i filozofia 10. Religia CZĘŚĆ IV ZMIERZCH REPUBLIKI Rozdział XX Tyberiusz i Gajusz Grakchowie 1. Tyberiusz Grakchus. Jego program polityczny 2. Prawo agrarne Tyberiusza Grakcha 3. Pierwsza kontrakcja senatu 4. Pierwszy projekt ustawy o pełnym obywatelstwie dla Italików 5. Reformy społeczne Gajusza Grakcha 6. Ustawodawstwo polityczne Gajusza Grakcha 7. Druga kontrakcja senatu 8. Podbój Galii Narbońskiej Rozdział XXI Mariusz. Reforma armii rzymskiej 1. Restauracja rządów senatu 2. Sytuacja we wschodnim regionie śródziemnomorskim 3. Wojna z Jugurtą: pierwsza faza 4. Wojna z Jugurtą. Metellus i Mariusz 5. Inwazja Cymbrów i Teutonów 6. Saturninus. Szósty konsulat Mariusza Rozdział XXII Wojny ze sprzymierzeńcami w Italii w latach 91—83 p.n.e. 1. Trybunat Liwiusza Druzusa 2. Konfederacja italska przeciwko Rzymowi 3. Wojna ze sprzymierzeńcami 4. Trybunat Sulpicjusza Rufusa 5. Rzym w rękach Sulli i Cynny 6. Rządy Cynny Rozdział XXIII Jedynowładztwo L. Korneliusza Sulli l. Rozwój sytuacji w Azji Mniejszej do 88 roku 2. Pierwsza wojna z Mitrydatesem 3. Powrót Sulli 4. Odwet Sulli: proskrypcje 5. Reformy Sulli 6. Miejsce Sulli w dziejach rzymskich Rozdział XXIV Niepowodzenie prób odrodzenia Republiki 1. Nadzieje lat siedemdziesiątych 2. Bunt Lepidusa i jego następstwa 3. Wojna z Kw, Sertoriuszem 4. Wojna niewolnicza w Italii 5. Zamach stanu Pompejusza 6. Krassus, Cezar i Katylina 7. Spisek Katyliny 8. Concordia ordinum 9. Pierwszy triumwirat i pierwszy konsulat Cezara Rozdział XXV Wojny Lukullusa, Pompejusza i Krassusa 1. Walki z piratami 2. Podboje Lukullusa w Azji Mniejszej 3. Kampanie Lukullusa w Armenii 4. Nowy porządek polityczny na Wschodzie 5. Wojna Krassusa z Fartami Rozdział XXVI Podbój Galii przez Cezara i upadek pierwszego triumwiratu 1. Galia i ludy galijskie 2. Cezar nad Renem i kanałem La Manche 3. Najazdy Cezara na Germanię i Brytanię 4. Podbój Galii 5. Pierwszy kryzys triumwiratu 6. Spotkanie w Lukce. Dyktatura Pompejusza 7. Drugi kryzys triumwiratu Rozdział XXVII Droga Cezara do jedynowładztwa 1. Działania zbrojne w 49 roku p.n.e. 2. Dyrrachium i Farsalos 3. Bellum Alexandrinum 4. Tapsus i Munda 5. Próby odbudowy państwa 6. Polityka zagraniczna Cezara. Inne reformy 7. Pozycja Cezara w ustroju rzymskim 8. Osobowość Cezara i jego dzieło Rozdział XXVIII Drugi triumwirat 1. Krótkie rządy Antoniusza 2. Filipiki Cycerona. Walki pod Mutiną 3. Zamach stanu Oktawiana. Pakt z Antoniuszem 4. Proskrypcje. Bitwa pod Filippi 5. Wojny: Peruzja i Brundisium 6. Wojna Oktawiana z Sekstusem Pompejuszem 7. Antoniusz na Wschodzie 8. Akcjum 9. Kilka słów o triumwirach Rozdział XXIX Społeczeństwo rzymskie w I wieku 1. Przemiany w rolnictwie rzymskim 2. Wytwórczość i handel 3. Poziom życia 4. Życie społeczne 5. Budownictwo i sztuka 6. Literatura łacińska. Poezja 7. Prozaicy łacińscy 8. Nauka i filozofia 9. Religia TOM II CZĘŚĆ V OKRES ŚWIETNOŚCI CESARSTWA RZYMSKIEGO Rozdział XXX Działalność reformatorska Augusta. Rzym i Italia 1. Pierwsze reformy (29—23 rok p.n.e.) 2. Drugi etap reform Augusta 3. Reorganizacja władzy wykonawczej 4. Miasto Rzym 5. Italia 6. Ustawodawstwo społeczne 7. Ludi Saeculares Rozdział XXXI Imperium rzymskie za czasów Augusta 1. Granice państwa rzymskiego 2. Afryka i Morze Czerwone 3. Azja Mniejsza. Nad Eufratem 4. Europa Zachodnia 5. Kraje naddunajskie 6. Reformy wojskowe 7. Prowincje 8. Administracja finansowa 9. Sukcesja 10. Charakterystyka pryncypatu Augusta 11. Wnioski Rozdział XXXII Dynastia julijsko-klaudyjska. Sytuacja wewnętrzna 1. Tyberiusz (13—37 rok n.e.) 2. Kaligula (37—41 r.) 3. Klaudiusz (41—54 r.) 4. Neron (54—68 r.) 5. Przemiany ustrojowe 6. Finanse 7. Rzym i Italia Rozdział XXXIII Imperium rzymskie za panowania dynastii julijskklaudyjskiej 1. Afryka 2. Judea 3. Armenia i Partia 4. Kraje naddunajskie 5. Germania 6. Podbój Brytanii` 7. Prowincje 8. Wnioski Rozdział XXXIV Społeczeństwo rzymskie za pierwszych cesarzy 1. Rolnictwo 2. Wytwórczość i handel 3. Życie w miastach 4. Architektura i sztuka 5. Literatura. Charakterystyka ogólna 6. Poezja łacińska 7. Proza łacińska 8. Religia Rozdział XXXV „Rok czterech cesarzy" 1. Bunt przeciwko Neronowi 2. Galba 3. Otho 4. Witeliusz 5. Podsumowanie Rozdział XXXVI Dynastia flawijska 1. Sylwetki cesarzy flawijskich 2. Reformy ustrojowe 3. Administracja 4. Wojna żydowska 5. Rewolta Cywilisa i Klassykusa 6. Dalsze podboje w Brytanii 7. Granice reńskie i dunajskie 8. Wschód 9. Prowincje 10. „Opozycja" przeciwko cesarzom flawijskim Rozdział XXXVII „Pięciu dobrych cesarzy". Administracja państwa 1. Sylwetki cesarzy 2. Reformy ustrojowe 3. Administracja municypalna 4. Cesarska administracja finansowa 5. Prowincje Rozdział XXXVIII „Pięciu dobrych cesarzy". Sprawy zagraniczne 1. Polityka zagraniczna 2. Afryka 3. Armenia i Partia 4. Judea 5. Dacja 6. Wojny markomańskie 7. Brytania 8. Armia rzymska 9. Wnioski Rozdział XXXIX Społeczeństwo rzymskie w latach 70—180 n.e. 1. Rolnictwo 2. Wytwórczość i handel 3. Urbanizacja 4. Budownictwo 5. Sztuka 6. Obyczaje 7. Kariera łaciny i greki 8. Poezja łacińska 9. Proza łacińska • 10. Filozofia i religia 11. Chrześcijaństwo 12. Walka z chrześcijaństwem 13. Podsumowanie Rozdział XL Kommodus i Sewerowie 1. Panowanie Kommodusa (180—192 r.) 2. Wojny domowe w latach 193—197 3. Wojny i reformy militarne Septymiusza Sewera 4. Reformy wewnętrzne Septymiusza Sewera 5. Karakalla (211—217 r.) 6. Sewer Aleksander (222—235 r.) 7. Wiek Sewerów CZĘŚĆ VI ZMIERZCH CESARSTWA RZYMSKIEGO Rozdział XLI Kryzys Cesarstwa w III wieku 1. Okres anarchii militarnej 2. Najazd barbarzyńców na Cesarstwo 3. Odzyskanie dawnych granic Rozdział XLII Dioklecjan i Konstantyn 1. Dioklecjan. Tetrarchia 2. Droga Konstantyna do władzy 3. Konstantyn i Licyniusz 4. Powstanie monarchii absolutnej 5. Cesarze oraz władze wykonawcze 6. Reformy finansowe 7. Przymusowa służba dla państwa 8. Obrona granic. Reforma wojskowa 9. Podsumowanie Rozdział XLIII Przemiany gospodarcze, kulturalne i religijne 1. Sytuacja gospodarcza 2. Architektura i sztuka 3. Społeczeństwo u schyłku Cesarstwa 4. Oświata i piśmiennictwo 5. Literatura łacińska i grecka 6. Religie 7. Chrześcijaństwo prześladowane i tryumfujące Rozdział XLIV Cesarstwo Rzymskie — bilans i perspektywy 1. Upadek Cesarstwa na Zachodzie 2. Zmierzch i upadek 3. Naturalne przyczyny zmierzchu Cesarstwa 4. Społeczne i polityczne przyczyny zmierzchu Cesarstwa 5. Siady Cesarstwa Rzymskiego w historii Tablice chronologiczne Cesarze rzymscy od Augusta do Konstantyna TABLICE GENEALOGICZNE 1. Cornelii, Aemilii i Sempronii Gracchi 2. Metelli, Ciaudii i inni 3. Dynastia julijsko-klaudyjska PRZYPISY Nota bibliograficzna Wykaz skrótów Przypisy ANEKS Bibliografia prac w języku polskim dotyczących historii starożytnego Rzymu (Opracował Marek Stępień) Słownik ważniejszych pojęć i terminów (Opracował Włodzimierz Lengauer) Indeks (Opracowała Krystyna Konopnicka)